Praktyczne aspekty umów dystrybucyjnych czyli co dostawca wiedzieć powinien o… Kartelach i zmowach cenowych

Iwona Szczepańska
Przegląd Mleczarski 7/2011

W postępowaniach toczonych przed Prezesem UOKiK ( Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów) oskarżeni o łamanie prawa przedsiębiorcy często bronią się mówiąc z rozbrajającą szczerością, że nie mieli pojęcia o tym, iż biorą udział w zmowie cenowej, nie mieli świadomości, że ustalanie cen jest sprzeczne z prawem a porozumienie zostało narzucone przez silniejszego partnera, albo, że owszem porozumienie było ale w sumie nie było nigdy wykonane.

Badanie przeprowadzone w 2006 r. przez PBS DGA wykazało, iż 1/3 przedsiębiorców uważało, iż przedstawiona w badaniu sytuacja opisująca klasyczny mechanizm zmowy cenowej jest dozwolona!!! Co czwarty badany przystąpiłby do takiego sprzecznego z prawem porozumienia. Proporcje te nieco lepiej wyglądają w dużych firmach zatrudniających ponad 250 pracowników, ale i w nich także odsetek osób, które zdecydowały by się na zawarcie porozumienia cenowego jest spory.

Co do oznacza dla firmy, dla pracodawcy, którego pracownicy zawierają takie porozumienia? Duże problemy i bardzo dotkliwe kary, można bowiem uczestniczyć w zmowie cenowej nie mając świadomości, że łamiemy prawo.

Mało pocieszające jest i to, że zarówno na rynku unijnym jaki i w USA zmowy są na porządku dziennym, zdaniem unijnego komisarza ds. konkurencji Joaquin’a Almunia: „To zadziwiające, jak tak wiele firm przez tak długi okres zaburzało konkurencję niemal na całym europejskim rynku. W kartelu działali niemal tak jak w gospodarce centralnie planowanej” – tak skomentował on w lipcu 2010 r rozbicie kartelu stalowego w którym przez 18 lat – aż 17 koncernów hutniczych i producentów stali ustalało ceny i dzieliło rynek UE (grzywna 518,5 mln euro).

W 2010 roku Komisja Europejska ukarała jeszcze 9 producentów komputerowych pamięci DRAM (grzywna ponad 331 mln euro), 17 producentów wyposażenia łazienek: ( kara – 622 mln euro).

W Szwajcarii rozbito kartel producentów perfum i kosmetyków do makijażu m.in. takich renomowanych i prestiżowych marek jak Dior czy Chanel. W Niemczech za zmowę ukarani został Niemiecki Związek Kawy i ośmiu producentów, m.in. Tchibo, Lavazza, Segafredo.

Przykłady z USA z 2010r ; Koncern Land O'Lakes Inc pod presją pozwu zbiorowego zgadza się na wypłacenie 25 mln dol. Bo ustalał z farmerami, o ile mają ograniczyć produkcję jaj, by utrzymać ceny na odpowiednim poziomie. Kolejny pozew zbiorowy przeciwko General Mills oraz Dole. Obie firmy miały przez kilka lat wpływać na ceny ziemniaków. Największą karę wśród zagranicznych firm działających w USA za wykrytą zmowę zapłacił szwajcarski Hoffmann-La Roche, który za porozumienie z 1999 r. na rynku witamin zapłacił aż pół miliarda dolarów grzywny.

Te przykłady pokazują, że zmowy cenowe są powszechne na całym świecie i dotyczą nie tylko wielkich międzynarodowych koncernów ale innych firm niezależnie od ich formatu i branży. Są one coraz częściej wykrywane zaś wymierzane kary są bardzo dotkliwe, o utracie dobrego imienia uczestników takiej zmowy już nie wspominając.

Wracając na polskie podwórko – przytoczone wyniki badan pokazują, że nie mamy wiedzy prawnej w tym zakresie, a co gorsza, wręcz działamy w przeświadczeniu, że tego typu ustalenia pomagają nam i innym przedsiębiorcom a cześć jest wręcz przekonana, że poprzez ustalenie cen minimalnych pomaga konsumentom!

Brak wiedzy w tym zakresie bardzo drogo kosztuje; kary nakładane na firmy będące uczestnikami takich zmów cenowych idą w miliony – a najwyższą karą jaka może być wymierzona to równowartość 10% obrotu za poprzedni rok.

Aby zmniejszyć ryzyko takich kar każdy z pracodawców powinien dochować należytej staranności i posłać pracowników na odpowiednie szkolenie dotyczące czynów nieuczciwej konkurencji w tym karteli ( zmów cenowych) Zaświadczenie z odbycia takiego szkolenia powinno znajdować się w dokumentacji pracownika.

Producenci, firmy prowadzące dystrybucję czy sprzedaż detaliczną nawet w formie niewielkich sklepów też muszą taką wiedzę posiadać. Nie liczy się tu bowiem wielkość podmiotu – zmowy cenowe są karane zawsze niezależnie od skali firmy.

Dlatego też poniżej przedstawię podstawowy zarys tematyki regulowanej ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów Dz.U.07.50.331, zwaną ustawą antymonopolową.

Ustawa ta zakazuje wszelkich praktyk, które ograniczają konkurencje i tak: zabrania nadużywania pozycji dominującej (co tyczy firm mających udział w rynku powyżej 40%) oraz zabrania porozumień cenowych potocznie zwanych kartelami.

Strona 1 z 2