Rekopol: Gospodarka w obiegu zamkniętym (GOZ), a lokalne uwarunkowania - konieczność zmian w systemie gospodarowania opakowaniami i recyklingu w Polsce
O celach i głównych korzyściach wynikających z wdrożenia gospodarki cyrkularnej oraz jej możliwym wpływie na polski rynek, dyskutować należy jak najczęściej. Konieczność zmian polskiego systemu już nie wynika tylko z przyczyn wewnętrznych, ale od grudnia 2015 roku także zewnętrznych. Jedną z okazji do wymiany poglądów na ten temat była konferencja Organizacji Odzysku Opakowań Rekopol S.A., podczas której głos zabrali m.in. eksperci zajmujący się gospodarką odpadami, przedstawiciele biznesu oraz firm doradczych.
W odpowiedzi na wyzwania stojące przed współczesnymi społeczeństwami i gospodarkami w grudniu 2015 roku Komisja Europejska opublikowała pakiet aktów prawnych dotyczących gospodarki o obiegu zamkniętym. Szereg nowych regulacji ukierunkowany jest m.in. na udoskonalanie procesów produkcyjnych oraz lepsze gospodarowanie odpadami i zasobami. Gospodarka cyrkularna nie jest już obecnie samą ideą, ponieważ zajmuje ważne miejsce w regulacjach Unii Europejskiej, ale też znajduje coraz częściej odzwierciedlenie w praktyce biznesowej – mówiła w trakcie spotkania Julia Patorska, starszy menedżer w zespole Deloitte Sustainability Consulting Central Europe. Ten model niesie za sobą wiele korzyści w obszarze ekonomicznym, społecznym i środowiskowym. Warto podkreślić, że efektywne zarządzanie odpadami zdecydowanie przełoży się na wzrost produktywności, tworzenie nowych rynków i miejsc pracy, rozwój innowacji oraz przyczyni się do realizacji celów środowiskowych. Należy jednak pamiętać, że mówimy tutaj o stopniowej ewolucji, a nie rewolucji. Dlatego muszą zajść pewne zmiany w określonych obszarach, a na chwilę obecną zdecydowanie jednym z najważniejszych jest odpowiednie gospodarowanie odpadami, ponieważ jesteśmy daleko od spełnienia stawianych wymogów w tym zakresie – podkreślała Patorska.
W obliczu aktualnego funkcjonowania systemu gospodarki odpadami, niezbędne jest opracowanie efektywnego planu działania, który pozwoli na skuteczne osiągnięcie wyznaczonych przez Komisję Europejską celów ilościowych i jakościowych. Dla przykładu wymagany poziom recyklingu osiągnięty przez gminy w 2015 r. wyniósł 16%, przy czym do 2020 r. będzie musiał wzrosnąć aż do 50%. Jest to o tyle istotne, że zebrane, przeanalizowane dane i zbudowane na ich podstawie prognozy wskazują na to że już w 2018 roku system gminny jak i system opakowaniowy (przedsiębiorców) dotknie kryzys efektywnościowy związany z deficytami pozyskiwanych odpadów. Nowe unijne regulacje (GOZ) wymuszą podniesienie efektywności systemu komunalnego do poziomu 65% w 2030 roku od całości odpadów komunalnych. Podobnie stanie się z systemem opakowaniowym - np. obowiązek odzysku i recyklingu wprowadzonych na rynek opakowań z tworzyw sztucznych z poziomu 23,5% w roku 2016 wzrośnie do aż 55% w perspektywie 2025-2030.
Kolejną istotną zmianą będzie także określenie nowego zakresu odpowiedzialności przedsiębiorców za wprowadzone opakowania. Nowy model Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) powinien zapewnić finansowanie zbiórki selektywnej jednostkowych odpadów opakowaniowych, nowy podział ról i obowiązków uczestników systemu oraz zapewnienie uczciwej konkurencji pomiędzy nimi. Niezbędna jest głęboka modyfikacja systemu nadzoru i kontroli, np. poprzez powołanie nowej instytucji odpowiedzialnej za monitoring funkcjonowania nowego systemu, celem ograniczenia szarej strefy w gospodarce odpadami – zaznaczył w trakcie swojego wystąpienia Jakub Tyczkowski, prezes Organizacji Odzysku Opakowań REKOPOL.
Istotny jest fakt, że zmiany systemowe powinny być wprowadzone zanim obowiązek implementacji nowych przepisów dyrektyw z pakietu legislacyjnego gospodarki w obiegu zamkniętym będzie konieczny do wdrożenia w Polsce. Krzysztof Baczyński, prezes zarządu Związku Pracodawców EKO-PAK dodał – najbliższy rok będzie dla nas niezwykle ważny i powinniśmy podjąć określone działania, w tym m.in. utworzyć platformę dialogową pod patronatem administracji publicznej, opracować szczegółowy model nowego systemu oraz wyliczyć zoptymalizowane koszty, a tym samym zainicjować proces legislacyjny zmieniający ramy prawne gospodarki odpadami.
Najważniejszym wnioskiem płynącym z przeprowadzonych analiz i z dyskusji jest konieczność szybkiego wprowadzania zmian. Czekanie i bierność ustawodawstwa polskiego spowoduje nie tylko brak możliwości osiągnięcia wyznaczonych przez prawodawstwo nowych poziomów związanych z GOZ, ale także tych wynikających z już obowiązujących regulacji. Realizacja wymagań nakładanych na Polskę wymaga zmian systemowych i czasu na przygotowanie. Im później pakiet GOZ wejdzie w życie, tym niestety może być gorzej.
Partnerami wydarzenia byli: Związek Pracodawców EKO-PAK, Deloitte, Konferencja Lewiatan, Polska Federacja Producentów Żywności (PFPŻ) oraz Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji (POHiD).